Istota postępowania

Nowelizacji przepisów ustawy prawo upadłościowe obowiązująca od dnia 24 marca 2020 r. wprowadziła do polskiego systemu prawnego nową instytucję oddłużeniową tj. postępowanie o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej (podobnie jak w przypadku upadłości konsumenckiej, status konsumenta uzyskuje się z chwilą wyrejestrowania jednoosobowej działalności gospodarczej, bądź rezygnacji z pełnienia funkcji członka zarządu spółki).

Postępowanie to zostało ujęte w tytule VI wspomnianej już ustawy. W uzasadnieniu nowelizacji podniesiono m.in., że rozwiązanie to przewiduje, iż dłużnik przy pomocy profesjonalnego podmiotu – nadzorcy sądowego, dojdzie do porozumienia z wierzycielami przy odpowiednim zastosowaniu przepisów ustawy – Prawo restrukturyzacyjne, czyli przepisów zarezerwowanych wcześniej wyłącznie dla przedsiębiorców, w tym spółek prawa handlowego.

Co warto podkreślić w takim trybie nie dochodzi do ogłoszenia upadłości, czego konsekwencją jest tzw. „likwidacja majątku”. Istotą tego trybu jest rozwiązanie pozwalające dłużnikowi, będącego osobą fizyczną zachować składniki swojego majątku (chyba, że w celu realizacji propozycji układowych podejmie samodzielną decyzję o sprzedaży wybranych przez siebie składników swojego majątku), ustrzec się przed egzekucją indywidualną i upadłościową oraz ostatecznie wypracować rozwiązania dotyczące spłaty na dużo korzystniejszych warunkach.

Postępowanie z perspektywy dłużnika ma następujące zalety:

  1. pozwala uzyskać oddłużenie poprzez umorzenie, odsetek, kosztów sądowych, kosztów egzekucyjnych oraz części należności głównych;
  2. pozwala dłużnikowi zachować majątek;
  3. pozwala uniknąć potrąceń z wynagrodzenia oraz świadczeń socjalnych na rzecz masy upadłości;
  4. umożliwia dłużnikowi zachowanie kontroli nad kształtem planu spłaty, inaczej niż w postępowaniu upadłościowym, gdzie sąd ma pewien zakres swobody jeśli chodzi o ustalany plan spłat zarówno w kwestii wysokości rat jak też ich liczby;
  5. dostarcza dłużnikowi ochronę przed egzekucją od chwili otwarcia postępowania;
  6. nie pozbawia możliwości rozporządzania własnym majątkiem w trakcie trwania postępowania, w przeciwieństwie do upadłości konsumenckiej z którą zawsze łączy się likwidacja majątku;

Przesłanki postępowania

Art. 491(25) ust. 1 i 3 ustawy prawo upadłościowe przewiduje, że przesłankami koniecznymi do uwzględnienia wniosku o zawarcie układu konsumenckiego są powstanie stanu niewypłacalności oraz jeśli sytuacja zawodowa i możliwości zarobkowe dłużnika wskazują na zdolność do pokrycia kosztów postępowania o zawarcie układu oraz możliwość zawarcia i wykonania układu z wierzycielami.

Niewypłacalność dłużnika rozumiana jest jako utrata zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Zgodnie z art. 11 ust. 1a domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonywaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

Jeśli chodzi o możliwość zawarcia i wykonania układu z wierzycielami, tzw. układ konsumencki przewidziany jest dla osób lepiej zarabiających, osiągających dochody w wysokości około przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorców, w zależności od wysokości zadłużenia, zwłaszcza wobec wierzyciela zabezpieczonego rzeczowo na majątku dłużnika (np. mieszkaniowy kredyt hipoteczny).

Przebieg postępowania

Postępowanie o zawarcie układu z wierzycielami uruchamiane jest wyłącznie na wniosek dłużnika. Wniosku takiego nie może zatem złożyć wierzyciel. Procedura inicjowana jest analogicznie jak w przypadku tradycyjnej upadłości konsumenckiej, czyli poprzez złożenie stosownego wniosku do właściwego sądu rejonowego na formularzu urzędowym.

Zgodnie z przepisami prawa upadłościowego układ zawierany jest na okres nieprzekraczający pięciu lat. Okres ma ten zapewnić dłużnikowi realną możliwość wyjścia ze stanu zadłużenia. Warto podkreślić, że ustawodawca wydłużył okres pięcioletni w przypadku wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo (np. mieszkaniowy kredyt hipoteczny) na majątku dłużnika, co ma umożliwić uwzględnienie we wniosku również np. wierzycieli hipotecznych. Tym samym w ramach układu ustawodawca dopuszcza możliwość wydłużenia spłaty wierzyciela hipotecznego nawet na okres 25-ciu lat.

Kluczowym etapem postępowania jest głosowanie nad układem, które przeprowadzane jest na zgromadzeniu wierzycieli. Na zgromadzeniu wierzycieli można zawrzeć układ, jeżeli uczestniczy w nim co najmniej jedna piąta wierzycieli uprawnionych do głosowania nad układem. Dla zawarcia układu muszą „ZA” opowiedzieć się wierzyciele posiadający łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności. Po przyjęciu i zatwierdzeniu układu przez sąd upadłościowy właściwe postępowanie ulega zakończeniu i rozpoczyna się etap wykonania układu. W skutek wykonania układu konsument uzyskuje zatem „oddłużenie” podobnie jak w przypadku klasycznej upadłości konsumenckiej.

Wykonanie układu

Układ z wierzycielami jest niczym innym jak ugodą sądową określającą wysokość miesięcznych spłat na rzecz wierzycieli. Dłużnik wykonuje układ przy pomocy nadzorcy sądowego. Jeśli dłużnik wykona postanowienia układu, pozostałe zadłużenie podlega umorzeniu.

Jeśli podczas postępowania dłużnik napotkał trudności, które skutecznie uniemożliwią mu wykonywanie postanowień układu, sąd może umorzyć postępowanie układowe. W takim przypadku dłużnikowi pozostanie już tylko wystąpienie o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Podsumowanie

Z mojego doświadczenia wynika, iż procedura ta powinna być skierowana przede wszystkim do dłużników, u których jedna z wierzytelności zabezpieczona jest rzeczowo na składniku majątku, który to składnik dłużnik chciałby bezsprzecznie zachować, co nie jest możliwe w postępowaniu upadłościowym ze względu jego stricte likwidacyjny charakter.

Jeśli stać nas zatem na częściową spłatę długów i chcemy zachować zgromadzony majątek, należy rozważyć zawarcie układu. Warto zauważyć, iż skutkiem otwarcia postępowania będzie zawieszenie z mocy prawa postępowań egzekucyjnych dotyczących wierzytelności objętych z mocy prawa układem.

Oferuję skuteczną pomoc w „oddłużaniu” w ramach restrukturyzacji konsumenckiej, w tym byłych przedsiębiorców.

 

Bezpłatna konsultacja