Wprowadzenie
Ceną ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest spieniężenie całego majątku dłużnika, który staje się masą upadłościową służącą do proporcjonalnego zaspokojenia wierzycieli. Nie trudno jednak wyobrazić sobie okoliczności, w których przed lub po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, dochodzi do nieprzewidywalnego zdarzenia jakim jest śmierć osoby bliskiej, które bezpośrednio wpływa na sferę majątkową dłużnika. W dzisiejszym artykule postaram się omówić sytuację osoby niewypłacalnej, z perspektywy powzięcia przez nią informacji o otwarciu spadku na różnych etapach postępowania upadłościowego.
Otwarcie spadku przed dniem ogłoszenia upadłości
Jeżeli spadkodawca zmarł przed dniem ogłoszenia upadłości spadkobiercy, spadkobierca może zdążyć złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. W razie jego przyjęcia, spadek oczywiście trafi w skład majątku spadkobiercy, który z kolei z dniem ogłoszenia upadłości stanie się masą upadłości dłużnika. Jeżeli natomiast spadkobierca zdecyduje się odrzucić spadek przed dniem ogłoszenia upadłości, to w zależności od jego wartości, czynność taka może zostać zakwalifikowana jak dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, czego skutkiem może być wytoczenie stosownego powództwa przez syndyka masy upadłościowej w celu jej ubezskutecznienia.
Co warto podkreślić, podstawę powództwa o uznanie odrzucenia spadku za bezskuteczne stanowić będzie art. 1024 a nie art. 527 Kodeksu cywilnego, jak w przypadku klasycznej skargi paulińskiej. Tym samym uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne można żądać tylko w ciągu sześciu miesięcy od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku, lecz nie później niż przed upływem trzech lat od odrzucenia spadku.
Z kolei, jak wskazują przepisy ustawy Prawo upadłościowe, jeżeli spadkodawca zmarł przed dniem ogłoszenia upadłości spadkobiercy, ale termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przypada po otwarciu upadłości, spadek dziedziczony jest z dobrodziejstwem inwentarza. Przyjęcie spadku w ten sposób oznacza, iż upadły za długi odpowiada jedynie do wysokości stanu czynnego spadku tj. wartości spadku.
Otwarcie spadku po dniu ogłoszenia upadłości
Jeżeli śmierć spadkodawcy nastąpiła już po dniu ogłoszenia upadłości spadkobiercy, spadek wchodzi do masy upadłości z mocy samego prawa. Należy pamiętać, że z chwilą ogłoszenia upadłości, upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania i rozporządzania mieniem wchodzącym do masy upadłości na rzecz syndyka, a same czynności prawne upadłego dotyczące tego mienia są bezwzględnie nieważne. Tym samym ani upadły, ani syndyk nie składają w tym przypadku żadnego oświadczenia, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.
Otwarcie spadku w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli
Jeżeli spadkodawca zmarł w trakcie wykonywania przez upadłego planu spłaty wierzycieli i w związku z tym sytuacja majątkowa upadłego uległa istotnej poprawie, na wniosek każdego z wierzycieli lub samego dłużnika, sąd może dokonać zmiany planu spłaty. A zatem każdorazowe wejście spadku do majątku upadłego na etapie wykonywania planu spłaty, pomimo zlikwidowania już masy upadłości, może wywrzeć znaczący wpływ na sytuację upadłego regulującego zgodnie z harmonogramem plan spłaty wierzycieli.
Wyłączenie spadku z masy upadłości
Aktualnie obowiązujące przepisy prawa upadłościowego dają również możliwość wyłączenia spadku z masy upadłości. Dzieje się tak w przypadku, gdy w skład spadku wchodzą wierzytelności lub prawa wątpliwe. Wówczas należy dokonać oceny jaki efekt przyniesie masie upadłości majątek włączony do masy przy uwzględnieniu kosztów i czasu dochodzenia wierzytelności lub praw.
W przypadku stwierdzenia przez sędziego-komisarza, iż składniki majątkowe wchodzące w skład spadku są trudno zbywalne albo z innych przyczyn wejście spadku do masy upadłości byłoby niekorzystne dla postępowania upadłościowego, podlegają one obligatoryjnemu wyłączeniu. W takiej sytuacji, tj. gdy spadek zostanie wyłączony z masy upadłości, oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku upadły składa w terminie 6 miesięcy od chwili uprawomocnienia się postanowienia o wyłączeniu.
Podsumowanie
Osoby planujące ogłosić upadłość, a jednocześnie znajdujące się lub mogące się znaleźć w kręgu spadkobierców ustawowych lub testamentowych, powinny uwzględnić powyższe informacje przed ostatecznym podjęciem decyzji o skorzystaniu z sądowej procedury oddłużeniowej. Zarówno bowiem przepisy Kodeksu cywilnego jak i Prawa upadłościowego w sposób hermetyczny chronią masę upadłości spadkobiercy przed jej uszczupleniem wskutek odrzucenia spadku. Dlatego największą wartość w praktyce przejawiają działania prewencyjne, podjęte jeszcze przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Nierzadko w ten sposób można uchronić zarówno siebie jak i swoją rodzinę przed potencjalnie ryzykownymi decyzjami z ekonomicznego punktu widzenia.
Oferuję skuteczną pomoc w „oddłużaniu" w ramach upadłości konsumenckiej, w tym byłych przedsiębiorców.
